نقد ها و امتیازهای فیلم رستاخیز های ماتریکس؛ بازگشت اجباری به دنیا صفر و یک - پایگاه اینترنتی مأوا

خواهران واچوسکی (پیش از این برادران واچوسکی) که پس از عرضه قسمت سوم این سری فیلم محبوب یعنی انقلاب های مااتریکس درسال 2003، هرگونه احتمال برای ساخت قسمت چهارم این مجموعه را رد می کردند و عقیده داشتند که آن ها هر آن چه را که لازم بود، در سه فیلم قبلی به نمایش درآورده اند اما به مجرد اکران قسمت سوم، همیشه شایعاتی درباره ساخت قسمت چهارم این مجموعه وجود داشت و شرکت سازنده که پیشنهاد های مختلفی را پیش روی واچوسکی ها قرار داده بود اما هر بار دست رد به سینه اش خورده بود، قصد داشت تا با استخدام نویسنده ای دیگر به این آرزوی دیرینه خود جامه عمل بپوشاند اما تحقق این اتفاق تا سال 2019 به تاخیر افتاد.

انتها در سال 2019، ساخت قسمت بعدی مجموعه ماترکیس تایید شد و این بار لانا واچوسکی بدون حضور خواهرش و با یاری افرادی دیگر در مقام نویسنده، کارگردانی این قسمت را آغاز کرد. کیانو ریوز و کری ان ماس بار دیگر در نقش نئو و ترینیتی ظاهر شدند اما پاندمی کرونا تصویربرداری این اثر را با تاخیر روبرو کرد و بیم آن می رفت ک پروژه ناتمام رها شود ولی با اصرار بازیگران و سایر عوامل، تصویربرداری این اثر بالاخره در نوامبر 2020 به انتها رسید.

در این فیلم همان طور که پیش از این در تریلر ها و اخبار این قسمت شاهدش بودیم، بعضی از شخصیت های اصلی سری فیلم مجددا بازگشته اند ولی این بار با نقش آفرینی بازیگران دیگر که از آن جمله می توان به یحیی عبدالمتین 2 در نقش مورفیوس و جاناتان گرفا در نقش مامور نامیت اشاره نمود.

اما با وجود تبلیغات گسترده برای این فیلم، این فیلم در مجموع نتوانسته است نمرات بالایی از منتقدان و مخاطبان بگیرد گرچه امتیاز های منتقدان متمایل به سمت و سوی مثبت است و از مجموع 53 نقد در وبسایت متاکریتیک در طی دو روز، 31 نقد مثبت، 18 نقط میانه و 4 نقد منفی از منتقدان دریافت نموده است. از طرفی امتیاز مخاطبان نیز روز به روز در حال کاهش است و از امتیاز نزدیک به 7 از 10 در روز اول به امتیاز 6 در انتها روز دوم در وبسایت IMDb رسیده است. مجموع نقد های وبسایت راتن تومیتوز نیز مشابه با وبسایت متاکریتیک است و این فیلم توانسته است تا نمره 66 از 100 را بگیرد.

نگاهی دقیق تر به بخشی از نقد های منتشرشده پیرامون این اثر مورد انتظار، به ما پاسخ این پرسش را می دهد که آیا قسمت چهارم این فرنچایز محبوب و تحول آفرین توانسته به اجزای اصلی این سری فیلم وفادار بماند یا نه؟

گزیده نقدهای فیلم رستاخیزهای ماتریکس

ایندی وایر - دیوید ارلیچ

امتیاز:91 از 100

شاید وقتش رسیده است و یا دست تقدیر در کار است که مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست باید بزرگترین و به عبارتی تنها فیلم در جهان باشد که در هفته ای که رستاخیزهای ماتریکس اکران می شود، حضور دارد. هر دو فیلم دارای بودجه هنگفتی هستند و چندین قسمت برای هر دو مجموعه ساخته شده است که حافظه جمعی ما را تغذیه نموده اند. یکی مثل زهر و دیگری مثل پادزهر است. یکی شاهدی محبوب مردم بر این ادعا است که حتی بزرگترین داستان ها نیز می توانند تخیل ما را تکه تکه نمایند. دیگری یادآوری کاملا صاداقانه و سرگرم نماینده از این است که ما تنها وقتی می توانیم از دست داستان هایی که زندگی مارا کوچکتر نموده اند خلاص شویم که این حکایت ها را از دریچه صفر و یک هایی که آن ها را سر پا نگه داشته است، ببینیم. ما در تقابل با آن ها، حقیقت در تقابل با مجاز.

رستاخیزهای ماتریکس از معدود بلاک باستر هایی است که می پرسد دیگر چه چیزی برای گفتن وجود دارد. این اثر یکی از جسورترین و به شکل آشکاری یکی از انسانی ترین دنباله ها برای سری فیلم ها از زمان فیلم آخرین جدای برای فرنچایز جنگ ستارگان است.

این فیلم تنها برای هوادارانی مجذوب کنندهیت دارد که مشتاق این هستند که ببیند سوراخ خرگوش تا کجا می خواهد پیش برود. کسی که در پی چیز بیشتری از ماتریکس می شود، تنها بدشانسی نیاورده است، بلکه در معرض تجربه ای قرار گرفته است که با انتظارات آن ها به مدت بیش از 2 ساعت بازی می نماید، بدون اینکه حتی یکی از آن ها را برآورده کند.

بازگشت بی اشتیاق لانا واچسوکی به این فرنچایز تاثیرگذار که او با خواهرش آن را خلق نموده اند، با عباراتی که به طرز اعجاب آوری صریح هستند، به ما می گوید که وجود این اثر تنها به خاطر تصمیم برادران وارنرز برای ساخت فیلمی دیگر با حضور یا بدون حضور اوست. او به یاری نویسنده های همکار خود از این فرصت استفاده نموده است تا عطش فرهنگی برای فراوری بی امان چنین آثاری را نشان دهد. اما سوال اینجاست که اگر سه گانه اصلی میلیاردها دلار سود برای گفتن قصه ای سنت شکن درباره قدرت بی انتهای فکر آزاد به همراه داشته است، چرا هالیوود در دور باطل کشنده ای از خلاقیت گیر افتاده است؟ ماتریکس چه چیزی را درباره جهان حقیقی در هزاره نو به ما خواهد گفت؟ جایی که دیگر پیش فرض اساسی واقعیت اشتراکی درست به نظر نمی رسد؟ این ها پرسش هایی هستند که رستاخیز های ماتریکس به آن کم و بیش پاسخ خواهد داد اما زیبایی حقیقی و هیجان این فیلم در این است که چگونه مخاطبانش را وادار می نماید تا این سوالات را از خودشان بپرسند.

از طرفی این فیلم است ادامه داستان قبلی نیست بلکه چشم اندازی از آینده ای است که در طی دو دهه پیش برای ما رقم خورده است. رستاخیز های ماتریکس فیلمی است که پلی میان حقیقت و مجاز می زند، گذشته و آینده، و انتخاب و توهم می زند. از سوی دیگر این فیلم روی عشق مابین نئو و ترینیتی تمرکز می نماید تا با خلوصی ویرانگر نشان دهد که چگونه عشق برترین سلاحی است که می توانیم در اختیار داشته باشیم؛ در جهانیی که پر است از نوای جنگ و درگیری و همه ما در دوری باطل گرفتار شده ایم.

هالیوود ریپورتر - جان دفور

امتیاز: 70 از 100

اگر شما عاشق قسمت اول ماتریکس بودید و از دو قسمت دیگر آن نفرت داشتید یا شاید دو قسمت قبلی نتوانسته بود رضایت خاطر شما را جلب کند، بهتر است این فیلم را ببینید و از آن لذت ببرید.

اگر شما جزو آن دسته از افرادی هستید که باور دارند دو قسمت قبلی نمونه هایی از اسطوره سازی فکری هستند که مورد بی مهری قرار گرفته اند، شاید رستاخیز های ماتریکس قلب شما را بشکند. در حالی که این فیلم وانمود نمی نماید که آن اتفاقات بزرگ در قسمت های قبلی رخ نداده اند، اما احتیاجی هم نمی بیند تا فکر بینندگان را با ایده های نو و نوآوری های تکنیکی منفجر کند. این فیلم بیشتر از جنس فیلم هایی است که هالیوود بیشتر طالب آن است؛ فیلم هایی که احتیاج صنعت سینما به بازگشت مداوم به داستان های آشنای ما را اغنا می نمایند.

هر بلایی که سر نئو آمده است، وقتی که خودش را در انتها قسمت سوم قربانی می نماید، ما شاهد حضور مجدد او در شبیه سازی دیجیتالی جهان هستیم. او یک بازی ساز پیروز است که بزرگترین دستاورد او سه گانه ای به نام ماتریکس است. بخشی از وجود توماس اندرسون می داند که این بازی ها در واقع داستان هایی هستند که او آن ها را زندگی نموده است اما او به اطرافیانش اجازه داده است تا او را متقاعد نمایند که از نظر روانی بیمار است اما یک پیشنهاد وسوسه نماینده از سوی شریک کنونی اش، او را بار دیگر به سمت ساخت دنباله ای برای ماتریکس می کشاند.

اما به تدریج و با اندکی نوستالژی، ما با نئو به جهان حقیقی بر می گردیم. جایی که بازماندگان از جنگ پیشین مابین انسان ها و ماشین ها یاد گرفته اند که چگونه با آن هایی که روزی سر نزاع داشتند، کنار بیایند. گرچه هنوز هم انسان ها در سطوح بسیار پایین کره زمین گیر افتاده اند. از طرفی کری ان ماس که حضور پر رنگی در پوستر فیلم داشت، در اینجا نیز حضور دارد اما گویا او هم مجددا برنامه نویسی شده است و تبدیل به مادری با دو فرزند به نام تیفانی شده و نئو در کوشش است تا او را راضی کند که زندگی را که قبلا با هم شریک بوده اند، به یاد آورد. از اینجا به بعد نجات ترینیتی به تنها هدف فیلم تبدیل می شود و سبب می شود تا ما دست از تعقیب کلید سازان، پیشگوها، و معماران جهانی ماتریکس که دو قسمت پیشین را به بن بست کشانده اند، بکشیم. در راه این ماموریت تکه های پازلی که به دست لانا واچوسکی و نویسنده ها چیده شده است، بعضی از شخصیت های سه گانه ای اصلی را مجددا به تصویر می کشد اما اینبار به نظر می رسد که آن ها تنها روی کاغذ پیروز شده اند و نتوانسته اند محتوای مورد نظر خود را شکل دهند. از طرفی اکشن فیلم نیز سراسر دوست داشتنی است حتی اگر قبلا همه آن ها را دیده باشید البته به اندزاه مامور نامیتی که در کالبد دیگران ظاهر می شد، مجذوب کننده نیست. بولت تایم نیز بیش از پیش به فیلم اضافه شده است اما نه برای هیجان سینمایی اش اما برای اینکه نئو نفسی چاق کند.

رستاخیز های ماتریکس بسیاری از چیز ها را کشف نشده رها می نماید اما به عنوان کسی که دو قسمت قبلی را دیده است و به شکلی شکست خورده کوشش می کرد تا باور کند که آن ها خوب بودند، باز هم مشتاق این هستم تا این قسمت را برای بار دوم دیدن کنم.

ورایتی - پیتر دبروج

امتیاز: 60 از 100

برای سال ها استودیوی برادران وارنر در آرزوی ساخت یک قسمت دیگر از فرنچایز ماترکیس بودند اما خواهران واچسوکی که معماران این فیلم سایبرپانکی کلاسیک هستند که بیشترش درباره قواعد چگونه خم شدن و اختیار بود، در برابر این فشار مقاومت می کردند و اصرار داشتند که آن ها همه چیز را در سه فیلم قبلی گفته اند. بیایید از خاطر نبریم که در انتها فیلم سوم نئو خودش را قربانی کرد، ترنیتی مرد و انسان ها از غل و زنجیری مجازی نجات یافتند و اینجاست که امید برای ادامه داستان به بن بست می خورد. اما رستاخیزهای ماتریکس که بیشتر شبیه یک بسته الحاقی برای این فرنچایز به جای یک به روزرسانی است، وارد عمل می شود و مفهوم دژاوو را نه به عنوان یک عیب و باگ بلکه به عنوان ویژگی این برند بازنویسی می نماید.

فیلم نو یک اثر مجذوب کننده است ولی مثل دو قسمت قبلی در دستیابی به هدفش چندان مشتاق به نظر می نمی رسد. در حالی که دو فیلم قبلی در کوشش بودند تا دیوار های صوتی فکر ما را بشنمایند، با آن سکانس های بولت تایم، سکانس بزرگراه و نبرد انتهای نئو، این فیلم نوآوری را به کلی کنار می گذارد. به جای آن، بیشتر بر المان های آشنای این فرنچایز تکیه می نماید و اطلاعاتی اضافی از درون احساسی جهان که همیشه کمبودش حس می شد، به ما می دهد. در حالت کلی، لانا واسچوکی چیز زیادی به فرنچایز اضافه نمی نماید اما از طرفی مراقب است که اوضاع را بدتر از این نیز نکند.

با احیای کاراکتر های اصلی مثل نئو و ترینیتی و بعضی دیگر از کاراکتر ها به مانند مامور نامیت و مورفیوس این بار با بازیگرانی دیگر، رستاخیز ها بار دیگر آخرین تکرار خود از فرضیه شبیه سازی را به تصویر می کشد، فرضیه ای که ایلان ماسک به آن جان داد و بیان می نماید که فناوری بازی های ویدویی چنان پیشرفت خواهد نمود که محتمل است شما در آینده در یکی از آن ها زندگی کنید.

وقتی صحبت از فضای فیلم نیز می شود، دیگر خبری از آن درخشش فسفرسنت فیلم که از مانیتور های قدیمی الهام گرفته شده بودند، نیست. البته در ابتدای فیلم نشانه هایی از این علامت های به رنگ سبز دیده می شود و بازماندگان زایان در پی نشانه هایی از نئو و ترینیتی در این صفحه های نمایش منسوخ شده هستند. اما در قیاس با جهان حقیقی سیاهی که در فیلم انقلاب های ماتریکس از حملات روبات ها در امان نگه داشته شده است، جهان حقیقی در این فیلم رنگین تر و با جزئیات بیشتری به تصویر کشیده شده است اما طعنه بزرگ رستاخیز های ماتریکس آنجاست که محصولی که روزگاری برای پیشرو بودن خود مجذوب کنندهیت داشت، امروز برای نوستالژی اش ارزش دارد. اما این اثر به دور از آن فضای رادیکالی، امروز گرفتار توجیهی برای وجود خود است به جای آن که راهی پیدا کند تا هواداران را به مرحله بعدی ببرد.

اسکرین دیلی - تیم گریرسون

امتیاز: 40 از 100

18 سال پس از انقلاب های ماتریکس، لانا وچوسکی دوباره در پی سوراخ خرگوش برگشته است تا فقط خودش را در دنباله ای گم کند که عاری از فکری خیال اندیش و رویه معمول فیلم های قبلی است که این فرنچایز را به یک بانی تحول تبدیل نموده بودند. این فیلم باز هم نئو را در هیئتی می یابد که شورشی را علیه ماشین هایی که انسان ها را به صلابه کشیده اند، رهبری می نماید. اما خود مطلع فیلم که بازتابی از دنباله های قبلی را منعکس می نماید، تنها این حس را به ما می دهد که این فیلم تنها مثل یک بازیافت است. به رغم حضور ستاره هایی چون کیانو ریوز و کری ان ماس در این قسمت و اتحاد مجدد آن ها، این فیلم بیشتر یاد آور آن دنبالهای کش دار و بدون تمرکز بر روی موضوع خاصی است که مثل این قسمت نو، تنها آبروی فیلم اول را لکه دار می نمایند.

رستاخیز ها بیشتر زمان 150 دقیقه ای خود را وقف ساختن معماری روایت می نماید به جای اینکه در پی کلاف های سردرگم پیش فرض سابق فیلم باشد. اگر فیلم اصلی محصول سال 1999 نمایش فوق العاده خود را با فلسفه متعادل نموده بود و از ذات حقیقت و اختیار سوال می کرد، دنباله های آن یعنی بارگذاری مجدد و انقلاب ها، تنها وقتشان را تلف کردند و این جهان تاریک و بی رمق را بیش از پیش توسعه دادند در حالی که از جرقه ایده اصیل فیلم نخست غافل بودند. متاسفانه رستاخیز های ماتریکس نیز همان راه را پیشه خود ساخته و بیشتر اوقات آن صحنه های اکشن نفس گیر و زیبا را نیز نتوانسته به خوبی از آب دربیاورد که حقیقتا نقطه عطف این فرنچایز محسوب می شوند. حتی بخشی از تم فیلم که مربوط به رجوع اطلاعاتی از گذشته در زمان حال است و ما شاهد فلش بک هایی از سه گانه قبلی هستیم که وقایع امروز را منعکس می نماید، اما با این حال این شگرد هم یاری چندانی به ماجرا نمی نماید و بیشتر یادآور این است که که این وقایع چقدر در جهان واچسوکی ها بدیع وتازه بودند.