روده بزرگ از چه اجزایی تشکیل شده است؟! - پایگاه اینترنتی مأوا

به گزارش خبرنگار ، بخشی از لوله گوارش است که اجزای مختلفی دارد و هر کدام از این اعضا کاربردها و عملکردهای متنوع و گوناگونی را در فهرست اعمال خود جای داده اند.

روده بزرگ، بخشی از لوله گوارش محسوب می شود که حدود 1.5 متر طول دارد و قطر آن بیشتر از روده کوچک است. از سکوم که به ایلئوم روده باریک متصل است، آغاز شده و به مقعد ختم می شود. وظیفه روده بزرگ، راهنمایی مواد هضم نشده به خارج از بدن است. روده بزرگ شامل کولون (Colon)، راست روده (Rectum) و مقعد است و طول آن به حدود یک متر می رسد.

آبی که برای هضم غذا ها مورد استفاده نهاده شد بود در روده بزرگ باز جذب می شود و باعث می شود که مدفوع بدون آب و خشک ایجاد شود و شکل جامد به خود بگیرد. هنگامی که مدفوع به راست روده می رسد، بر اثر انقباضات واکنشی که در راست روده ایجاد می شود و ماهیچه های دریچه یا اسفنکتر مقعد را شل می نماید، احساس دفع مدفوع به شخص دست می دهد.

اسفنکتر های مقعد، ماهیچه های حلقوی شکلی است که کنترل باز شدن و بسته شدن مقعد را در اختیار دارند. معمولاً حدود یک تا سه روز طول می کشد که غذا از دهان تا مقعد برسد. برخی از افراد روزی دو یا سه بار مدفوع می نمایند، در حالیکه سایرین روزی یک بار و برخی ها نیز هر دو یا سه روز یک بار مدفوع می نمایند که تمام این موارد طبیعی هستند.

اجزای مختلف روده بزرگ و کار آن ها

روده بزرگ به طول 1.4 تا 1.8 متر، از خاتمهی روده باریک آغاز شده و به مجرای مقعد ختم می شود. ابتدای روده بزرگ که در ارتباط با ایلئوم قرار گرفته است، سکوم یا روده کور نامیده می شود. قسمتی از روده بزرگ که بین سکوم و آنال کانال قرار گرفته است، کولون نامیده می شود که به سه قسمت کولون مساعد، کولون افقی و کولون نازل، تقسیم می شود. کولون نازل در خاتمه به سیگموئید و رکتوم و نهایتا آنال کانال، ختم می شود.

معرفی اجزای روده بزرگ

سکوم و آپاندیس (Cecum and Appendix)

سکوم قسمت ابتدایی روده بزرگ است که زایده آپاندیس به قسمت بن بست آن متصل می شود. آپاندیس زایده انگشت مانندی است به طول 10 - 5 سانتیمتر و قطر متوسط 0.8 سانتیمتر که با افزایش سن، قطر آن کاهش می یابد. دیواره آپاندیس مرکب از 4 لایه ای است که در سایر قسمت های لوله گوارش یافت می شود.

مخاط آپاندیس شبیه روده بزرگ، فاقد پرز و چین و حاوی غدد لوله ای مستقیم است. اپیتلیوم پوشاننده آن شامل سلول های جذب نماینده و جامی است. آستر و زیر مخاط حاوی تعداد زیادی عقده های لنفاوی است که با افزایش سن از تعداد آن ها کاسته می شود. در افراد سالخورده با ناپدید شدن بافت لنفاوی در آپاندیس، مخاط و زیر مخاط فیبروزه می شوند.

طبقه عضلانی در آپاندیس شبیه روده کوچک، مرکب از عضلات حلقوی در داخل و عضلات طولی در خارج است که از خارج بوسیله بافت سروز پوشیده شده است. آپاندیس یک عضو لنفاوی است و مانند دیگر بافت های لنفاوی می تواند ملتهب شده و فراوری آپاندیسیت کند.

کولون (Colon)

وظیفه اصلی کولون جذب آب و املاح است که در نتیجه آن مواد هضم نشده وارده از روده باریک به کولون، از حالت مایع به حالت جامد در آمده و مدفوع (feces) نامیده می شود. با توجه به عملکرد روده بزرگ که در اصل راهنمایی مواد هضم نشده به خارج از بدن است، روده بزرگ فاقد چین و پرز است.

کولون شامل قسمت های زیر است:

• کولون صعودی

این کولون دنباله روده کور است که در طرف راست شکم روی جدار خلفی آن تا زیر کبد بالا رفته و از آنجا با زاویه تقریبا قائمه به سمت چپ پیچ خورده، کولون عرضی را تشکیل می دهد.

• کولون عرضی

زیر معده قرار گرفته است و کاملا از پرده صفاق پوشیده شده و متحرک است و به واسطه بند مخصوص خود که دو قشر پرده صفاق باشد، به سطح خلفی شکم متصل می شود. علاوه بر این، این پرده، کولون عرضی را به انحنای بزرگ معده، مربوط می سازد.

• کولون نزولی

کولون عرضی در زیر طحال با یک زاویه حاد به سمت پایین آمده و کولون نزولی را تشکیل می دهد.

• کولون خاصره لگنی یا سیگموئید

دنباله کولون نزولی، کولون خاصره لگنی است که در حفره خاصره سمت چپ قرار گرفته است، سپس داخل لگن کوچک شده و به روده مستقیم، منتهی می شود. کولون خاصره لگنی از پرده صفاق کاملا پوشیده شده، دارای بند مخصوص و حرکات آزاد است. در این قسمت، روده کلفت تر می شود، زیرا مدفوع در آن جمع می شود تا موقع تخلیه فرا رسد.

سلول های موجود در لایه مخاطی کولون موکوس ترشح می نمایند تا با لغزنده ساختن سطح مخاط به دفع مواد هضم نشده یاری نمایند.

روده مستقیم

روده مستقیم دنباله کولون خاصره لگنی و قسمت خاتمهیی روده کلفت است. طول آن 12 تا 15 سانتیمتر است. روده مستقیم که در حفره لگن قرار گرفته است، در مرد عقب مثانه و پروستات و در زن عقب رحم و مهبل بوده و فقط ثلث فوقانی آن از پرده صفاق پوشیده شده است.

پرده صفاق در مردان بین روده مستقیم و سطح فوقانی مثانه، بن بستی به نام بن بست دوگلاس ایجاد می نماید. در زنان این بن بست بین روده مستقیم و رحم قرار گرفته است. بن بست دوگلاس، پایین ترین نقطه فضای درونی شکم است. روده مستقیم در گودی استخوان خاجی قرار گرفته است و لذا قدری به عقب خمیده است.

مجرای مقعدی (Anal Canal)

قسمت تحتانی روده مستقیم به مجرای مقعدی ختم می شود. این مجرا لوله ای به طول 3 سانتیمتر است که تنگ و باریک است. عضله تنگ نماینده مقعد، سوراخ مقعد را می بندد. زیر مخاط مجرای مقعدی سیاهرگ های بسیاری وجود دارد و فراخ نشدن این سیاهرگ ها موجب پیدایش بیماری بواسیر می شود.

عروق خونی

رگ های خونی تغذیه نماینده روده با عبور از طبقه عضلانی به زیر مخاط رسیده و شبکه عروق بزرگی را بوجود می آورند که انشعابات آن به آستر محور پرز های در روده باریک، نفوذ می نماید. شریانچه های خاتمهیی، پس از تشکیل شبکه مویرگی در درون پرز ها به وریدچه ها، منتهی می شوند که وریدچه ها نیز به ورید زیر مخاطی و آن ها نیز پس از ترک روده به ورید جمع آوری نماینده مزانتری تخلیه می گردند.

این ورید ها نیز بهم پیوسته، ورید باب را بوجود می آورند که مواد جذب شده را به کبد می رساند. چون همه مواد جذب شده از روده (غیر از چربیها) به کبد منتقل می شوند، دارو هایی که در کبد متابولیزه می شوند، نباید به طریق خوراکی مصرف شوند.

عروق لنفی روده

عروق لنفی به صورت بن بست از راس پرز ها آغاز و مجرای شیری نامیده می شوند. این رگ ها شبکه مخاطی را تشکیل داده و سپس به لنفاتیک های زیر مخاط می ریزند. رگ های لنفی زیر مخاطی، پس از عبور از عقده های لنفی راستا، توسط مجرای توراسیک به سیستم وریدی تخلیه می شوند؛ بنابراین مواد حمل شده به وسیله رگ های لنفی وارد کبد نمی شوند.

اعصاب

عصب گیری لوله گوارش توسط سیستم عصبی اتونوم انجام می گیرد که خود به دو قسمت داخلی (Intrinsic) و خارجی (extrinsic) تقسیم می شود. قسمت داخلی که به سیستم عصبی روده ای نیز موسوم است، مرکب از نورون های حسی، نورون های رابط و نورون های حرکتی است که بدون ارتباط با سیستم عصبی مرکزی و بطور رفلکس، عمل می نماید.

بدین ترتیب که تحریکات ناشی از ترکیب مواد غذایی (تحریکات شیمیایی) یا اتساع روده در اثر تجمع مواد (اتساع مکانیکی) به شبکه های مایسنر، منتقل شده و نورون های حرکتی آن ها، سبب ترشح سلول های اپیتلیال، انقباض عضلات و تحریک حرکات روده می شوند.

سیستم عصبی روده ای به وسیله کنترل حرکات پریستالتیک، جابجایی مواد غذایی و تخلیه روده ها را امکان پذیر می سازد. بطوری که اختلال در عملکرد این سیستم، تخلیه روده ها را مشکل می سازد و نمونه آن بیماری هیرشسپرونگ است. در این بیماری قسمتی از روده ها (معمولا روده بزرگ) فاقد سیستم عصبی داخلی است و در نتیجه به علت عدم اتساع قسمت مبتلا، دفع مواد هضم نشده، امکان پذیر نیست.

بخش خارجی اعصاب روده ای، شامل اعصاب آدرنرژیک سمپاتیک و اعصاب کولینرژیک پاراسمپاتیک است که اولی مهار نماینده و دومی محرک عضلات صاف جداره لوله گوارش است. سیستم عصبی خارجی در ارتباط با سیستم عصبی داخلی روده است، بطوری که استرس های شدید می توانند به وسیله تحریک حرکات روده باعث پیدایش اسهال روانی گردند.

با وجود این، قطع سیستم عصبی خارجی، اختلالی در عملکرد روده و حرکات پریستالتیک آن ایجاد نمی نماید.