شبکه نسیم ، گزارشی از فرایند فراوری برنامه کتاب باز - پایگاه اینترنتی مأوا

به گزارش خبرنگاران، خبرنگار ایسنا با حضور در پشت صحنه برنامه کتاب باز با اجرای سروش صحت در گزارشی چنین آورده است:

لوکیشن برنامه کتاب باز در چند قدمی خانه هنرمندان واقع شده است. به محل نزدیک می شویم و درب کوچکی را می بینیم که نیمه باز است. مطمئن نیستیم درست آمده باشیم اما شماره پلاک که همان است. ما را به داخل راهنمایی می نمایند؛ از راهرو گذر می کنیم و وارد استودیو می شویم. این دکور در فصل چهارم در قسمت فوقانی لوکیش تعبیه شده است و قسمت ورودی لوکیشن یادآور دکوری است که در فصل های قبل ساخته شده بود. دکور فصل قبل فضای سنتی تری داشت و حالا مدرن تر شده است.

ساعت 20 و 30 است. عوامل مشغول آماده سازی برای ضبط قسمت جدید هستند. مهمان برنامه هوشنگ گلمکانی است. سروش صحت هم از راه می رسد و با لحنی شوخ طبعانه با عوامل سلام و احوال پرسی می نماید. صمیمیت عوامل همزمان با جدیت در حین کار به خوبی در خروجی و آن چیزی که در پخش تلویزیونی می بینیم، حس می گردد.

سروش صحت به سمت اتاق مهمان برنامه می رود. در آنجا هماهنگی برای موضوعات برنامه و گپ وگفت ها صورت می گیرد.

وقت گریم و تعویض لباس سروش صحت به عنوان مجری برنامه است. او به همراه عوامل و طراح گریم و لباس وارد اتاق گریم می گردد تا لباس مناسب را انتخاب کند. چند دقیقه ای در اتاق گریم آماده می گردد و سپس به سمت دکور می رود تا ضبط یکی از آیتم ها با موضوع کتاب های جذاب و مطرح را آغاز کند.

تهیه نماینده درباره کتاب هایی که در دکور برنامه در قفسه ها چیده شده است، می گوید: یکی از ارکان برنامه و چشم نواز بودن آن دکور برنامه است. دکور این برنامه اگر اول نباشد، دوم است. حضور کتاب و کتابخانه در برنامه ما خیلی مهم بوده و در فصول مختلف سعی کردیم جنس های مختلفی از کتابخانه ها را در برنامه داشته باشیم. یکی از قفسه ها برای سروش صحت است. یکی از قفسه ها هم برای من است و کتاب های خودمان را در آن می چینیم.

• برای آمدن به کتاب باز خیلی دو دل بودم

در ادامه از سروش صحت دعوت می کنیم تا به پرسش های ایسنا پاسخ دهد؛ او درباره اجرای برنامه کتاب باز و دغدغه هایش برای افزایش فرهنگ کتابخوانی، می گوید: پیش از این مجری گری ننموده بودم و از این به بعد هم بعید می دانم که این کار را بکنم، چون مجری گری بلد نیستم. اما از آنجا که به حوزه کتاب علاقه مند بودم، به برنامه کتاب باز آمدم. امیدوارم تا ابد و تا روزی که زنده ام، این برنامه ادامه داشته باشد.

او در پاسخ به اینکه چه انگیزه ای سروش صحت را به سمت اجرای برنامه ای گفت وگو محور مانند کتاب باز می کشاند؟ چنین شرح می دهد: مجری گری بلد نیستم، ولی به حوزه کتاب علاقه مند بودم و همین طور به حرف زدن؛ آدم هایی هم که درباره کتاب حرف می زنند، با هر نوع فکر و اندیشه و نگاهی که باشند برایم جالب هستند. بنابراین زمانی که آقای دکتر احسانی ـ مدیر شبکه نسیم ـ و آقای رضاییان ـ تهیه نماینده برنامه کتاب باز ـ این پیشنهاد را به من دادند، خیلی دو دل بودم ولی بعد دیدم که کاری است که آن را دوست دارم. معمولا هم سعی می کنم چیزهایی که دوست دارم را اگر قابل انجام شدن باشند انجام بدهم.

صحت در پاسخ به این پرسش که آیا تا به حال فکر نموده است که سریالی با موضوع کتاب و فرهنگ مطالعه بسازد تا تاثیر بیشتری بر مخاطبان داشته باشد؟ هم می گوید: تاکنون فکر نکردم؛ چراکه پیش از این در فصل یک دوست عزیزم، امیرحسین صدیق اجرای کتاب باز را عهده دار بودند و من ادامه دهنده بودم، بار زیادی از این کار و شناخته شدن آن به خاطر اجرای درست و نحوه صحیح اجرای امیرحسین صدیق بود.

او با بیان اینکه کتاب و کتاب خوانی یکی از دغدغه های اصلی اش است، در این زمینه شرح می دهد: اصولا کتاب خواندن برایم دغدغه بوده و لذت بخش است.

وی در پاسخ به اینکه مخاطبان هدف برنامه کتاب باز را چه قشری می داند؟ شرح می دهد: استقبال از این برنامه قابل قبول بوده است. خودمان هم فکر نمی کردیم برنامه کتاب باز با این میزان استقبال روبرو باشد. ما هر دو دسته از مخاطب را داریم؛ هم مخاطب کتاب خوان و هم مخاطب عام که می گویند این برنامه باعث شده تا ما به کتاب و کتاب خوانی علاقه مند باشیم.

صحت درباره اینکه فکر می نماید کتاب باز تا چه زمانی می تواند ادامه داشته باشد و در صورت ادامه دار بودن، چه تغییراتی در آن اعمال خواهد شد؟ می گوید: من امیدوارم تا ابد و تا روزی که من زنده ام این برنامه ادامه داشته باشد.

• از تولد کتاب باز تا چهار سالگی

در فاصله ای دیگر به سراغ سردبیر برنامه می رویم تا با او هم گپ و گفتی درباره کتاب باز داشته باشیم.

افشین صادقی، سردبیر برنامه کتاب باز حدود 16 سال سابقه روزنامه نگاری دارد و همین باعث شده افتخار این را داشته باشد که به عنوان سردبیر با برنامه کتب باز همکاری کند. او ادامه می دهد: کار سردبیر یک برنامه تلویزیونی خیلی شبیه به کار سردبیر یک نشریه تلویزیونی است. سردبیر یعنی کسی که به محتوا نظارت می نماید و تعیین می نماید که محتوای برنامه یا نشریه چگونه باید باشد. من وظیفه اصلی ام این است که با توجه به ساختاری که از روز اول در برنامه کتاب باز وجود داشته و طراحی کردیم آن چهارچوب را برای هر برنامه در نظر داشته باشم و محتوا را متناسب با مهمان و موضوعاتی که در هر برنامه مطرح می گردد، فراوری کنیم؛ البته من بخشی از تیم فراوری هستم و کارگردان، تهیه نماینده، اتاق فکر، تیم فراوری همه کار گروهی انجام می دهیم. آن چیزی که شما در کتاب باز می بینید حاصل یک کار گروهی است.

او می گوید که از همان روز اول در کتاب باز حضور داشته و ادامه می دهد: ما در شبکه نسیم قرار نیست برنامه تخصصی داشته باشیم. قرار است یک برنامه برای مخاطب عام داشته باشیم. با توجه به سیاست های شبکه اصل ماجرا این بوده که برنامه سرگرم نماینده باشد. سرگرم نماینده به این معنا که وقتی برنامه کتاب باز آغاز می گردد، مخاطب سرش به این برنامه کاملا گرم باشد. موبایلش را چک نکند. تماس نگیرد؛ بنابراین باید برنامه جذابی درست کنی اما با توجه به اینکه موضوع برنامه در ارتباط با کتاب است و به ظاهر موضوع سختی است، شاید به نظر غیرممکن می آمد. ولی از آنجا که چهارمین سری از این برنامه در حال حاضر پخش می گردد، تعیینا اقبال این برنامه نزد مخاطبان آنقدر بوده که ما را امیدوار کند، باز هم ساخت برنامه را ادامه دهیم.

او در پاسخ به اینکه آیا امکان ساخت چنین برنامه ای در قالب نمایشی (همانند برنامه آقای حکایتی یا سریالی نظیر کتابفروشی هدهد) امکان پذیر است؟ چنین اظهار می نماید: قالب های اینچنینی روایت و داستان گویی و قصه گویی دارد و سریال محسوب می گردد اما کتاب باز یک شوی تلویزیونی است و اصلا احتیاج نیست نمایش در آن کار گردد. مثل این است که بگویی آقای فردوسی پور هم برود و نمایش فوتبال اجرا کند، چون مردم قصه دوست دارند. ولی ما در این برنامه راجع به قصه گویی حرف می زنیم و می گوییم که چقدر جذاب است. آنها قصه شان را می گویند و ما آنها را صدا می زنیم و می گوییم که بیا و بگو چرا قصه ات جذاب است. قرار نیست ما قصه را بگوییم. ما تاک شو هستیم. نمایش برای چی؟! کار ما نمایش دادن نیست. کار ما نشان دادن کسی است که نمایش می نویسد.

صادقی سپس درباره مهمانان برنامه می گوید: ما هرکسی که کتاب خوان باشد و کتاب باز باشد را به برنامه دعوت می کنیم البته با هماهنگی شبکه و هیچ محدودیتی هم نداریم. تمام سعی مان این است که اینجا جایی باشد که آدم ها بیایند و با ما و بینندگان درباره کتاب و علایق کتابی و کیفی که با خواندن کتاب می نمایند، گفت و گو نمایند. البته نه لزوما کتاب خواندن، بلکه درباره فیلم دیدن و موسیقی گوش کردن و نقاشی تماشا کردن. حضور هر آدمی در هر چهارچوب فکری در این برنامه افتخاری است برای ما. کاری به جناح و چهارچوب های این چنینی نداریم. کوشش ما این است که تمام آدم هایی که اهل کتاب و متفکر و چهره هستند و حرفشان برای مردم تاثیرگذار است به برنامه بیایند. شبکه نسیم مخاطب خاص خودش را دارد و شبکه چهار هم همین طور. این برنامه اگر قرار باشد از شبکه چهار پخش گردد قطعا به این شکل ساخته نمی گردد. ما در شبکه نسیم غیرتخصصی هم حرف نمی زنیم اما در قالبی حرف می زنیم که سرگرم نماینده باشد تا مخاطب از تماشای برنامه لذت ببرد. حتما برنامه تخصصی تر در شبکه چهار سیما برای بیننده خودش لذت بخش خواهد بود.

• سروش صحت درجه یک

سردبیر برنامه کتاب باز اجرای سروش صحت را درجه یک می داند و درباره امیرحسین صدیق که در فصل اول اجرا را بر عهده داشت، اظهار می نماید: برنامه کتاب باز خودش را مدیون حضور امیرحسین صدیق می داند ولی به هر حال با سروش صحت شکل دیگری از برنامه را پیش بردیم و بی تردید بهترین گزینه برای این جنس از محتوایی است که ما در برنامه فراوری می کنیم و امیدوارم تا روزی که برنامه پابرجاست ما ایشان را در کنار خودمان داشته باشیم. چرا که برنامه مطمئنا با حضور او دوام پیدا می نماید.

وی در خاتمه صحبت هایش ابراز امیدواری می نماید که برنامه کتاب باز تداوم داشته باشد و می گوید: مدیران تلویزیون از این برنامه حمایت کردند امیدواریم این حمایت همچنان ادامه دار باشد و مخاطبان برنامه را دوست داشته باشند و ما همچنان با عشقی که به برنامه داریم به کارمان ادامه دهیم.

• کتاب باز نقطه اشتراک مردم عام و کتاب خوان

هنوز ضبط برنامه آغاز نشده است. با مجتبی شکوری، یکی از کارشناسان برنامه که اجرای یکی از آیتم ها را برعهده دارد و همچنین تهیه نماینده و کارگردان (محمدرضا رضائیان) به گفت و گو می پردازیم.

شکوری با بیان اینکه از مخاطبان برنامه کتاب باز بوده است، می گوید: من در باغ کتاب در ارتباط با کتاب مسوولیتی داشتم که یک قسمت در فصل دوم مهمان برنامه کتاب باز شدم. مردم لطف داشتند و خوششان آمد. یک قسمت دیگر مهمان شدم و بعد آقای رضائیان یک سری آیتم ثابت کوتاه طراحی کردند که حال خوب نام داشت و در آن راجع به حال خوب حرف زده می شد. ضرورت آن هم این بود که در فضای روانشناسی و موفقیت و مثبت اندیشی کتاب های زرد واقعا غوغا می نمایند و معمولا ساده ترین پاسخ ها را به پیچیده ترین پرسش ها می دهند که تیراژهای بالایی هم دارند و امید کاذب می دهند و امید کاذب هم ریشه در واقعیت ندارد.

دغدغه اصلی این برنامه در این آیتم این بود که نگاه واقع بینانه تر و کتاب هایی که جدی تر هستند را معرفی کنیم. حالا که مردم علاقه مند به جست وجوی پرسش هایشان هستند، ما در برنامه مان پاسخ ها واقع بینانه تری بدهیم. به همین منظور در فصل دوم آغاز به فراوری این آیتم کردیم و از فصل سوم آیتم ثابت شد و از فصل چهارم هم هر سه شنبه در خدمت مخاطب هستم.

او می گوید: من فکر می کنم کتاب باز یکی از ویژگی های خوبش این است که بین مخاطب عام و کتاب خوان این تفکیک بندی را از بین برده است. ما پیش از این شاهد برنامه های تخصصی بودیم که انقدر از برج عاج با مخاطب گفت وگو می کردند که مخاطب نمی توانست درگیر موضوع گردد. اما کاری که در این برنامه می بینیم این است که در شبکه ای که اساسا سرگرمی محور است، یک برنامه جدی کتاب ساخته شده و بدون اینکه از استانداردهای فرهنگی کوتاه بیایند، سعی نموده جذابیت داشته باشد.

ضبط آیتمی از برنامه که حال خوب نام دارد قرار است با اجرای مجتبی شکوری و سروش صحت آغاز گردد. آنها در استودیو حاضر شده اند و بر سر موضوع و معرفی کتاب گپ می زنند. ضبط برنامه آغاز می گردد. شکوری یک کتاب فلسفی و روانشناسی را جلوی دوربین معرفی می نماید و درباره ویژگی های کتاب صحبت می نماید.

سروش صحت هم به فراخور نکاتی که کارشناس برنامه مطرح می نماید اشعاری از سعدی و مولانا را برای روشن شدن موضوعات بداهه و در عین حال مصداقی بیان می نماید.

پس از گپ و گفت چند دقیقه ای کات داده می گردد...

• تا دلتان بخواهد کتاب باز مطلب و محتوا دارد

محمدرضا رضائیان هم درباره اینکه آیا به ساخت برنامه ای با موضوع کتاب و در ساختار نمایش فکر نموده است؟ می گوید: ما به آن فکر کردیم اما فقط به عنوان یک ساختار. هدف ما طبیعتا در برنامه تلویزیونی محقق می گردد. یعنی لازمه و ساختار این جنس کار، برنامه ترکیبی می تواند باشد. نمایشی هم می تواند باشد ولی مورد دوم را پیش نبردیم و مطرح نکردیم. ترجیحمان همانی بود که از ظرفیت های یک برنامه تلویزیونی که متفاوت از کار نمایشی است، استفاده کنیم.

او درباره ساخت این قالب برنامه و حضور سروش صحت به عنوان مجری شرح می دهد: آقای صحت از فصل دوم به این برنامه آمدند. در سال 94 به تلویزیون دعوت شدم تا روی برنامه و طرح کار کنم. سال 92 هم برنامه ای با همین عنوان کتاب باز که مناسبتی بود و در ایام نمایشگاه کتاب از شبکه دو سیما به روی آنتن می رفت، کار کردیم. دو سالی روی طرح کار کردیم. در نهایت این طرح در شبکه نسیم کامل تر شد و شکل گرفت.

این تهیه نماینده در پاسخ به اینکه کتاب باز تا چه زمانی به این شکل ادامه خواهد داشت؟ اظهار می نماید: ادامه دار بودن کتاب باز بستگی به میزان موفقیت خود برنامه دارد. تا زمانی که رسالتش را انجام دهد و عمرش به تلویزیون باشد، روی آنتن می ماند. در صحبت هایی که از سوی شبکه مطرح شده فکر می کنم قرار است ادامه دار باشد و رسالت برنامه این نیست که خاتمه یابد. تا دلتان بخواهد کتاب باز مطلب و محتوا دارد. از آن طرف هم مخاطب ما به دنیای کتاب احتیاج دارد. فکر می کنم اگر کتاب باز را خراب نکنم عمرش به دنیای تلویزیون باشد. ما به مرور تغییراتی هم در آن از همان ابتدای فصل یک داده ایم و تا به اینجا رسیدیم.

وی می گوید: هر چه قدر برنامه های کتاب محور در شبکه های تلویزیونی بیشتر باشد هم درست تر است و هم احتیاج آن وجود دارد. کتاب باز در شبکه ای فراوری می گردد که مخاطب عام و نگاه غیرنخبگانی دارد؛ البته نخبگان هم از مخاطبان این شبکه هستند. وقتی شبکه نسیم را باز می نمایند باید انتظارشان از شبکه تنظیم شده باشد. ما برای تبلیغ کتاب های خوب از ناشران، هنرمندان و ورزشکارانی دعوت می کنیم که در دنیا کتاب غوطه ور بوده اند و تنشان با دریای کتاب خیس شده است. مهمانان برنامه برای مخاطب این احترام را قائل می شوند که حتی کتابی که خود نوشته یا منتشر نموده اند را معرفی ننمایند و بارها پیش آمده کتاب های مطرح خارجی را معرفی نموده اند و هر مهمانی کتابی می آورد بهانه ای است برای معرفی کتاب های مختلف و دست ما در برنامه باز است.

دیگر نمی خواهیم راه ارتباطمان با مخاطب لنز دوربین باشد

رضائیان از راه اندازی باشگاه کتاب باز خبر می دهد و می گوید: زیرساخت های آن در حال طراحی است. قرار است در ادامه ارتباط تنگاتنگ میدانی هم با مخاطبان داشته باشیم و دوره های کتابخوانی جدی را پوشش دهیم. قرار است این باشگاه را از تهران آغاز کنیم و کم کم به کل کشور سرایت می دهیم.

او می گوید: کتاب باز برنامه حسرت هاست، گاهی حتی همکاران ما در بخش تدارکات آنچنان به هیجان می آیند که برایم خوشایند است. گاهی سروش صحت آنقدر با آب و تاب و دانش بالا آدم ها را با خودش روبرو می نماید، آدم حسرت می خورد که چرا آن کتاب را نخوانده است! بارها پیش آمده که فردای آن روز آن کتاب را خریداری نموده و در گوشه ای از کار خوانده اند و یا دیده ام در پشت صحنه برنامه همکارانی که کارشان را انجام داده اند از کتابخانه خودمان کتاب را برداشته و به انتخاب خودشان می خوانند.

در حالی که به گفت و گویمان خاتمه می دهیم سروش صحت به زبان انگلیسی به حاضران خسته نباشید بلند می گوید و به عوامل یادآوری می نماید که برای ضبط برنامه آماده است.

سپس ضبط اصلی برنامه با حضور هوشنگ گلمکانی آغاز می گردد. خاتمه ضبط برنامه هم با عکس یادگاری از عوامل پشت صحنه همراه می گردد و پس از ثبت این عکس یادگاری است که پشت صحنه را ترک می کنیم.